Lastige typetjes in de opvang? Kijk achter gedrag!
Op de kinderopvang heb je te maken met kinderen die lastig gedrag kunnen vertonen. Het kan voor een pedagogisch medewerker een hele uitdaging zijn om hier adequaat mee om te gaan. Het is daarom belangrijk om je te verdiepen in het ontstaan van lastig gedrag bij kinderen en het spiegelen van dit gedrag bij jezelf.
Jezelf beschermen
Als kind ben je kwetsbaar omdat je vaak geen invloed hebt op de dingen die je overkomen. Om te kunnen functioneren in de omgeving waar het opgroeit leert het kind om zich aan te passen aan de omstandigheden. Het leert hoe het zich moet gedragen om te krijgen wat hij nodig heeft, hoe het aandacht en liefde kan krijgen. Zo ontdekt het kind al opgroeiend hoe het met anderen om kan gaan; wanneer en bij wie hij zich veilig en vertrouwd kan voelen, maar ook wanneer en hoe hij zijn zwakke plekken beter kan verbergen. Voor het kind is dit de manier is om geliefd en gewaardeerd te worden. Om zichzelf te beschermen heeft het kind onbewust bepaalde rollen aangenomen. Hij speelt zo’n rol, omdat het op die manier aandacht of iets voor elkaar hoopt te krijgen. De een gaat zich aangepast gedragen en wordt braaf en onzeker, terwijl de ander juist opstandig, brutaal en defensief wordt. Elk gedrag heeft een functie: het doel is om een bepaalde behoefte of verlangen te vervullen om de pijn van het gemis niet te hoeven voelen. Vaak is dit gedrag herkenbaar als stereotyp gedrag: bijvoorbeeld een zeurende stem, een agressieve houding of druk gedrag.
Ken je kwaliteit
Wanneer een kind bepaald gedrag laat zien, zijn anderen al snel geneigd om er een etiket op te plakken, bijvoorbeeld: zeurkous, pleaser, driftkop of druktemaker. Doordat het kind als het ware het etiket wordt, verdwijnen de onderliggende kwaliteiten van dit gedrag naar de achtergrond. In de eerdergenoemde etiketten zouden dat kunnen zijn: vasthoudendheid, zorgzaamheid, daadkracht en enthousiasme. Alleen het etiket is dan nog zichtbaar voor anderen en het kind. Door te onderzoeken waar het mee te maken heeft en wat de impact is van het gedrag dat het kind laat zien, gaat het kind inzien of zijn gedrag ook het gewenste resultaat heeft. Het kind krijgt zicht op zijn kwaliteiten, maar ook op de uitdagingen die het heeft om nieuwe kwaliteiten te ontwikkelen.
De rollen uit je kindertijd kun je je hele leven blijven spelen en daar kun je als volwassene daar ook behoorlijk last van hebben. Door je emoties weer te voelen en te uiten kun je jezelf bevrijden van de rollen en het gedrag dat je toen hebt aangenomen of het gedrag dat het kind in jou spiegelt. Hierdoor komen de kwaliteiten die ook bij je horen weer tot zijn recht en zul je minder getriggerd worden. En doordat je beter gaat begrijpen waarom je je op een bepaalde manier gedraagt, kun je jezelf steeds meer accepteren en waarderen. Vanuit dit zelfvertrouwen kun je verder groeien en een gelukkig mens worden die zijn passie kan leven.
Spelen met de etiketten uit de kindercoaching kaarten kunnen je daarbij helpen. De nadruk van het gebruik van deze kaarten ligt op erkenning van het karakter van het (innerlijk) kind en het zien van groeimogelijkheden. Bestel ze hier (herdruk verschijnt in november 2025).